‘Trauma vluchtelingen vaak onderbelicht’

WOERDEN/REGIO • Vluchtelingen die kampen met trauma of PTSS krijgen niet altijd de psychologische hulp die nodig is. Deze klachten schaden niet alleen hun gezondheid, maar kunnen ook de participatie in de samenleving bemoeilijken. Zorg en aandacht voor de problemen van deze groep kwetsbare mensen verdient een meer prominente plaats op de inburgeringsagenda. “Dat kan veel menselijk leed voorkomen.’

Dat is de conclusie van de afstudeerscriptie van Lotte Beekman, student GGZ/Agoog aan de Hogeschool Utrecht en op dit moment als stagiaire verbonden aan het Vluchtelingensteunpunt Groene Hart in Woerden, dat statushouders begeleidt bij het opbouwen van een nieuw bestaan in een voor hen vreemd land. Statushouders moeten zich houden aan een strak inburgeringstraject, maar vraagt de in Woerden woonachtige Beekman zich af, “hebben we wel voldoende oog voor het in de hoofden van deze kwetsbare mensen nog steeds doordenderende oorlogsgeweld, het verdriet, de angst?”

Schokkende gebeurtenissen
Veel statushouders zijn blootgesteld aan schokkende gebeurtenissen, zoals bombardementen, een risicovolle vlucht, het gedwongen achterlaten van dierbaren in een verscheurd thuisland en eindeloos wachten op gezinshereniging. Op het moment dat deze kwetsbare mensen in ons land een veilige haven vinden, ontstaat er ruimte om stil te staan bij hun verdriet en uit de ‘overlevingsstand’ te komen. “Dit vergt, naast het inburgeren, een enorme veerkracht en doorzettingsvermogen, waar sommigen als gevolg van onderliggend trauma nog niet aan toe zijn, waardoor een disbalans ontstaat tussen draaglast en draagkracht. Deze mensen blijven moeite houden om hun leven op de rails te krijgen”. Daar zou meer aandacht voor moeten komen, vindt Beekman. “Onverwerkt trauma en PTSS kunnen leiden tot afstelgedrag, – ‘het is wel even goed zo’- of het zich angstig in huis opsluiten met het verlies van het contact met de werkelijkheid tot gevolg. Beelden van bombardementen in hun thuisland of de recente aardbevingen in Turkije en Syrië kunnen triggers zijn voor het herbeleven van de angst, paniek en verdriet”.

Geen adequate behandelingen 
Trauma en PTSS komen vaak pas later aan het licht. “Geduldig luisteren, ‘er-zijn’ helpt, maar het vinden van een adequate behandeling van de trauma’s is door de lange wachtlijsten in de zorg moeilijk te vinden”. Daarnaast wordt in sommige culturen anders aangekeken tegen psychische klachten, “De zorg voor vluchtelingen is alleen effectief als deze cultuursensitief is, de hulpverlener moet bekend zijn met de culturele waarden en de aard van het geweld waaraan de slachtoffers zijn blootgesteld”, denkt Beekman. “Naast de taal is dit voor veel GGZ-instellingen helaas reden om van behandeling af te zien, terwijl ook deze mensen recht hebben op hulp”.

Regeldruk 
De 25-jarige Lotte Beekman studeert deze maand af aan de Hogeschool Utrecht, afdeling Social Work met als specialisatie GGZ-Agoog. Ze was al tweemaal eerder als stagiaire verbonden aan het Vluchtelingensteunpunt Groene Hart in Woerden. Het viel haar op dat als gevolg van de enorme regeldruk van het inburgeringsproces, waarbij het accent noodgedwongen vooral ligt op het regelen van praktische zaken, nog te weinig aandacht is voor de vaak ingrijpende psychische klachten van statushouders.

Beekman: “Het vermogen om een gezond leven te leiden, ervoor zorgen dat deze groep de zorg en aandacht krijgt die nodig is. Een gevoel van veiligheid is een fundamenteel recht voor iedereen, waar je ook vandaan komt.”